Για πολλούς ανθρώπους ο χειμώνας μπορεί να είναι κρύος και να αποτελείται κατά βάση από σκοτεινές ημέρες. Αυτή την εποχή η Βιταμίνη D ή αλλιώς «βιταμίνη της ηλιοθεραπείας» απειλείται από τον καιρό. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για αυτή έχει αυξηθεί κατά πολύ.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΒΙΤΑΜΙΝΗ D
Η βιταμίνη D τεχνικά δεν είναι βιταμίνη καθώς οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να την παράγουν οι ίδιοι μέσω της έκθεσης στον ήλιο. Βιολογικά είναι αδρανής και το σώμα για την ενεργοποίησή της πρέπει να υποβληθεί σε δύο χημικές διεργασίες. Η πρώτη διεργασία συμβαίνει στο ήπαρ και την μετατρέπει σε προ ορμόνη, γνωστή ως καλτιδιόλη. Η δεύτερη εμφανίζεται κυρίως στον νεφρό και σχηματίζει την φυσιολογικώς δραστική ορμόνη καλσιτριόλη. Συνεπώς, όταν δεν έχουμε αρκετή βιταμίνη D, δεν έχουμε αρκετή καλσιτριόλη μέσα στους ιστούς μας και η ανεπάρκεια ορμονών επιφέρει άσχημα αποτελέσματα στην υγεία.
Το ανθρώπινο DNA περιέχει περισσότερες από 2,700 θέσεις πρόσδεσης καλσιτριόλης που εμπλέκονται σε κάθε σημαντική ανθρώπινη ασθένεια. Η παρουσία των θέσεων σύνδεσης υποδηλώνει ότι η καλσιτριόλη και συνεπώς η βιταμίνη D είναι πολύ σημαντική σε όλο το σώμα.
Είναι επίσης σημαντική για την υγεία των οστών. Η έλλειψή της, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά ραχίτιδα αλλά και στους ενήλικες οστεομαλακία ή οστεοπόρωση. Η βιταμίνη D είναι σημαντική στην πρόληψη αλλά και στην θεραπεία ποικίλων καταστάσεων , όπως είναι το άσθμα, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι αυτοάνοσες ασθένειες, η πολλαπλή σκλήρυνση αλλά και φλεγμονώδεις παθήσεις των εντέρων.
ΠΩΣ ΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D
Στις συνήθεις ανθρώπινες δίαιτες δεν τη συναντάμε συχνά καθώς υπάρχουν λίγες φυσικές διαιτητικές πηγές. Μεγάλη φυσική πηγή είναι τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλες κλπ.) αλλά για να λάβει κανείς αρκετή ποσότητα βιταμίνης D μόνο από αυτά θα πρέπει να φάει δύο ή και περισσότερες μερίδες κάθε μέρα! Επίσης τα μανιτάρια είναι μια από τις λίγες φυσικές φυτικές πηγές βιταμίνης D αλλά μόνο όταν έχουν εκτεθεί στον ήλιο. Ακόμη και τότε, το ποσό που περιέχουν θα είναι χαμηλό.
Η κύρια πηγή βιταμίνης D είναι ο ήλιος για την πλειοψηφία των ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη. Όταν το υπεριώδες φως (UV) από τον ήλιο διεισδύει στο ανθρώπινο δέρμα, ενεργοποιείται μια χημική αντίδραση που έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή βιταμίνης D. Αν κάποιος ο οποίος έχει ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα εκτεθεί στον ήλιο για περίπου 20’ φορώντας μαγιό μπορεί να παραχθούν στον οργανισμό του έως και 20,000 IU (διεθνής μονάδες) βιταμίνης D . Τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα θα παράγουν επίσης βιταμίνη D από την έκθεση στον ήλιο αλλά όχι τόσο αποτελεσματικά λόγω του γεγονότος ότι η πιο σκούρα επιδερμίδα περιέχει περισσότερη μελανίνη η οποία εμποδίζει την υπεριώδη ακτινοβολία. Τέλος, οι ηλικιωμένοι θέτονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ανεπάρκεια βιταμίνης D καθώς οι άνθρωποι με την πάροδο των χρόνων χάνουν την ικανότητά τους να την παράγουν από τον ήλιο.
Περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παρουσιάζουν ανεπάρκεια σε βιταμίνη D καθιστώντας το ένα από τα μεγαλύτερα θρεπτικά θέματα παγκοσμίως. Πάνω από το 75% των Αμερικανών έχουν ανεπάρκεια.
Το 2014 μια έρευνα η οποία αποτελούνταν από 32 μελετητές ανέφερε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 90%. Επιπλέον δύο ξεχωριστές έρευνες 78 μελετητών συμπληρώματος βιταμίνης D αναφέρουν ότι το συμπλήρωμα μείωσε το ποσοστό θνησιμότητας σε υγιείς ενήλικες. Μια ακόμη έρευνα έδειξε πως η λήψη συμπληρώματος μείωσε το ποσοστό θνησιμότητας σε ανθρώπους με καρκίνο. Εάν ο ήλιος είναι αρκετά ισχυρός, η έκθεση κάθε δύο μέρες για 10-20 λεπτά είναι επαρκής. Το πιο σκούρο δέρμα θα χρειαστεί περισσότερο.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι βιταμίνης D: βιταμίνη D2 (φυτικής προέλευσης) και βιταμίνη D3 (προερχόμενη από δέρμα προβάτου) η οποία έχει αποδειχθεί πως είναι πολύ πιο αποτελεσματική από την βιταμίνη D2 τόσο στην αύξηση των επιπέδων αίματος όσο και στη βελτίωση της υγείας. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μέχρι πρόσφατα τα περισσότερα συμπληρώματα βιταμίνης D3 προήλθαν από ζωικές πηγές (δέρμα προβάτων) αλλά τώρα υπάρχουν και φυτικά συμπληρώματα D3. Τα φυτικά συμπληρώματα έχουν συνήθως την ετικέτα «vegan». Για τους ενήλικες τα 2.000 UI ημερησίως είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης αλλά για το κάθε σώμα οι ακριβείς απαιτήσεις αλλάζουν (τα μεγαλύτερα σώματα απαιτούν περισσότερη ποσότητα βιταμίνης D).
Εν κατακλείδι, η βιταμίνη D δεν είναι η θεραπεία για όλες τις ασθένειες, δεν παύει παρόλα αυτά να είναι εξίσου σημαντική.